ANA DİLİMİZ TÜRKÇE

Ünlem İşaretinin Kullanıldığı Yerler

Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur:
Ne mutlu Türküm diyene! (Mustafa Kemal ******)
Aşkolsun!
Ne kadar akıllı adamlar var!
Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:
Ordular! İlk hedefiniz Akdenizdir, ileri! (Mustafa Kemal ******)
Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle! (Yahya Kemal Beyatlı)
Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak bir devrin battığı yerdir. (Necmettin Halil Onan)
Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir:

Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken
Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz! (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:
İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş (!)
Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.
Hadi ordan!

Soru İşaretinin Kullanıldığı Yerler

1. Soru bildiren cümle ve sözcüklerin sonunda bildirilir.

- Nasıl bir düğün düşünüyorsun?
- Adınız?
- Mesleğiniz?
2. Herhangi bir bilginin şüphe ile karşılandığını veya kesin olmadığını anlatmak için yay ayraç içinde kullanılır.

- Okuldan 1996 (?) yılında mezun olmuş
- İki (?) saat içinde bütün kitabı okumuş
- Nasreddin Hoca (1208? – 1284) yılları arasında yaşamıştır.''
3. Bilinmeyen yer, tarih ve benzeri durumları belirtmek için kullanılır.

- Seyit Ali Reis (? – 1562) denizlerde yaşadığı macerayı anlatır.
4. Alay, küçümseme, şaşkınlık, yerme… gibi anlamlar taşıyan sözcüklerin yanında parantez içinde kullanılır.

- Onun kadar zeki (?) olduğunu hepimiz biliyoruz.

Noktalı Vİrgülün Kullanım Alanları


Erkek çocuklara Ahmet, Hasan, Veli, Erkin ; kız çocuklara ise Lale, Canan, Pınar, Ayşe adları verilir.
Türkiye, İngiltere, Azerbaycan ; İstanbul, Londra, Bakü.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor ; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.
At ölür, meydan kalır ; yiğit ölür, şan kalır.
3. Kendilerinden önceki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı,sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vb. cümle başı bağlaçlarından önce konur

Bir millet ordusunu kaybedebilir, bağımsızlığını da kaybedebilir ; fakat dilini sakladıkça o millet yaşıyor demektir.
Halis bir şiir fena okunabilir ; lâkin sahte bir şiir iyi okunamaz.

Kısa Çİzgin Kullanıldığı Yerler

Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır:
Küçük bir sürü -dört inekle birkaç koyun- köye giren geniş yolun ağzında durmuştu.
(Ömer Seyfettin)
Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur: al-ış, dur-ak, gör-gü-süz-lük.
Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır: al-, dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır-.
Eklerin başına konur: -den, -lık, -ış, -ak.
Heceleri göstermek için kullanılır: a-raş-tır-ma, bi-le-zik, du-ruş-ma, ku-yum-cu-luk, ya-zar-lık, prog-ram.
Kelimeler arasında "-den...-a, ve, ile, ila, arasında" anlamlarını vermek için kullanılır: Türkçe-Almanca Sözlük, Aydın-İzmir yolu, Ankara-İstanbul uçak seferleri, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 09.30-10.30, Beşiktaş-Fenerbahçe [bu arada bjk 100000...-0 yenio (:] karşılaşması, Manas Destanı'nda soy-dil-din üçgeni, 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı, 2003-2004 öğretim yılı.
Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır: 50-20 = 30 '

Tırnak İşaretinin Kullanım Alanları

Bir metin içerisinde başkalarından veya başka metinlerden aktarılan yazıların, sözlerin başına ve sonuna tırnak işareti konur.
Örnek: ****** "Yurtta sulh cihanda sulh" sözüyle barışa verdiği önemi dile getirmiştir. / Tilkiye "Tavuk kebabı yer misin?" demişler; "Adamın güleceğini getiriyorsunuz" demiş.
Önemi belirtilmek istenen sözcüklerin başına ve sonuna tırnak işareti konur.
Örnek: Ta derinden bir gün bana "gel!" desin. / Yıllardır "Varlık" dergisini büyük bir zevkle okurum.
Karşılıklı konuşmalarda kısa çizgi işareti yerine tırnak işareti de kullanılabilir.
Örnek: Bir yaz günü aslan su içip serinlemek amacıyla su başına gelmiş. O sırada yaban domuzu da suya eğiliyormuş. Aslan: "Çekil bakalım da suyu içelim..." demiş. "Ne demek çekil?" demiş yaban domuzu.
Cümle içinde yabancı bir kelime kullanılıyorsa o kelime tırnak içine alınır.
Örnek: Köpeğin İngilizce karşılığı "dog"dur.
Sözcükler ya da sayılar alt satırlarda tekrarlanıyorsa, bu sözcük veya sayıları yeniden yazmamak için "den den" adı verilen (") işareti konur.
Örnek:

Tıp Fakültesi

Hukuk "

İletişim "

Uzun Çizginin Kullanıldığı Yerler

Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır.Yazılarımızda konuşma çizgisi olarak kullanılır.Örneğin "simge bana et vermedi "derken uzun çizgi kullanılmalıdır.uzun çizginin görevi kısa çizginin görevi değildir. Arabamız tutarken Erciyes’in yolunu:
“Hancı dedim bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu’nu?”
Gözleri uzun uzun burkuldu kaldı bende,
Dedi:
— Hana sağ indi, ölü çıktı geçende!
(Faruk Nafiz Çamlıbel)

Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu şunlardır:
— Eski şehri gezdin mi?
— Rothshild’in evine gittin mi?
— Goethe’nin evini gezdin mi?
(Ahmet Haşim)

Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir:
Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten ölecek adam ister.
İslam Bey — Ben daha ölmedim.
(Namık Kemal)

Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.